Czas czytania:3 Minuty, 59 Sekundy
Ostatnia aktualizacja wpisu: 2022-10-06
Przetrwanie przez ofiarę aktów przemocy wiąże się z uruchomieniem licznych mechanizmów obronnych, które znieczulają ból i usprawiedliwiają sprawcę.
Skutki przemocy domowej zależą przede wszystkim od wieku i stadium rozwoju dziecka. W okresie niemowlęctwa, kiedy kształtuje się rozwój więzi emocjonalnych z otoczeniem, przemoc może prowadzić do zerwania tych więzi, w tym również więzi dziecka z matką, gdy sprawca przemocy w nią ingeruje. Może to spowodować trudności w nawiązywaniu późniejszych związków, a także zatrzymać rozwój właściwych dla tego wieku zdolności i umiejętności. W wieku od 5 do 10 lat, kiedy zachodzi rozwój poznawczy oraz uczenie się ról rodzinnych i społecznych, narzucony wzorzec kontroli, stosowany w przemocy, może zahamować ten rozwój i go wypaczyć. Może to dotyczyć chociażby przyswajania podstawowej wiedzy w szkole z powodu trapiących dziecko lęków o sytuację domową. W okresie dojrzewania, kiedy zachodzi odrywanie się od rodziców oraz rozwój poczucia odrębności i tożsamości, nastolatki mogą przenosić wyuczone w domu rodzinnym wzorce na nowe związki z rówieśnikami. Młode kobiety, które były świadkami maltretowania matki przez ojca i nie znają zdrowych zasad wzajemnych relacji w związku, mogą naśladować znany im model i wiązać się ze sprawcą przemocy i biorąc go za prawdziwie silną osobę.
Zasadniczo dzieli się przemoc na: fizyczną, psychiczną i seksualną. Skutki przemocy fizycznej obejmują różne obrażenia ciała, takie jak: wybite zęby, wyrwane włosy, siniaki, złamania i rany, a także uszkodzenia narządów wewnętrznych. Kary fizyczne, stosowane przez rodziców, mogą doprowadzić do kalectwa, a nawet do śmierci. Tego rodzaju przemoc powoduje również skutki w poznaniu i zachowaniu: obniżoną ocenę siebie, poczucie bycia bez wartości, pozbawiony akceptacji stosunek do siebie samego, utratę sensu życia, trudności w kontaktach z innymi ludźmi, zaburzone kontrolowanie własnych emocji, poczucie krzywdy i winy, zachowania nerwicowe, bierność i wycofanie. W wieku dorosłym osoby mogą popadać w nałogi i stosować przemoc wobec innych.
Przemoc psychiczna nie pozostawia cielesnych urazów w ciele, ale wywołuje u dziecka stan, określa się jako „bolesne cierpienie psychiczne” lub „moralną udrękę”. Szczególnie dotkliwe skutki ma dla dziecka przemoc słowna. Stosowane przez rodziców wyzwiska, wulgarne słowa, podważanie zdolności i umiejętności, niesprawiedliwe traktowanie, okłamywanie czy niedotrzymywanie obietnic, a także zbyt wysokie wymagania nie tylko ranią psychicznie dziecko, ale odbierają mu godność i pozostawiają ślad w psychice na całe życie, utrwalając skłonność do odrzucania siebie. Osoby dorosłe funkcjonują w roli ofiary, czują się psychicznie zależne od rodziców, mają zaburzone poczucie własnej tożsamości, silną potrzebę sprawowania kontroli nad innymi, często są samotne, nerwowe, dążą do perfekcjonizmu.
Z kolei przemoc seksualna powoduje rozmaite następstwa w ciele, takie jak: urazy fizyczne ciała (krwawienia, siniaki, otarcia), urazy okolic intymnych, infekcje dróg moczowo-płciowych, choroby przenoszone drogą płciową, ciążę. Przemoc tego rodzaju powoduje również skutki na poziomie poznawczym, emocjonalnym i zachowania: fobie, lęki, koszmary senne, nerwice, depresje, pobudzenie seksualne, masturbacje, prowokacyjne zachowania seksualne, izolowanie się od otoczenia, agresję, nadpobudliwość ruchową, poczucie winy i krzywdy, częste przygnębienie, lęk przed rodzicem danej płci, problemy w szkole. Osoby dorosłe, które w dzieciństwie były wykorzystywane seksualnie, mogą przejawiać: niższą samooceną, skłonność do uzależnień, zaburzenia świadomości, skłonność do seksualnego wykorzystywania innych, utożsamianie miłości z seksem.
Przemoc wobec dziecka sprawia, że jego mózg – jeszcze nie w pełni ukształtowany – poddany jest ciągłemu działaniu hormonu stresu, w wyniku czego doznaje uszkodzeń w części odpowiedzialnej za istnienie wyższych emocji, takich jak współczucie czy altruizm. W wyniku tego u dziecka może pojawić się agresja w stosunku do innych. Przetrwanie dziecka w warunkach przemocy jest możliwe wtedy, gdy wykształcone zostaną mechanizmy obronne, takie jak: wyparcie, tłumienie, minimalizacja, racjonalizacja, dysocjacja. Mechanizmy te pozwalają dziecku odciąć się od swojego bólu, a przemoc uznać za normę. Ofiara może przejawiać podziw dla okrucieństwa i przekonanie, że kary cielesne są właściwe i usprawiedliwione.
Dziecko nie może bronić się w inny sposób. Cierpienie przyjmuje za naturalny przejaw miłości rodzicielskiej. Dorośli często przyzwalają na akty przemocy, uznając, że rodzice mają do nich prawo, a dziecko szybko o nich zapomni. Specjaliści dowodzą jednak, iż w „pamięci ciała” i podświadomości są przechowywane nawet najwcześniejsze doświadczenia życia. Dadzą one o sobie znać, gdy przy okazji innych doświadczeń i przeżyć zostaną uruchomione. Warto więc podjąć profilaktykę na rzecz przeciwdziałania przemocy, by uświadomić rodzicom i opiekunom, na czym polega przemoc i gdzie się zaczyna. Warto podjąć działania interwencyjne, terapeutyczne i lecznicze, bo każde z nich ma znaczenie nie tylko dla konkretnego aktu przemocy i konkretnego dziecka, ale ma je także dla przyszłych pokoleń.
Źródła informacji:
