Czas czytania:3 Minuty, 13 Sekundy
Ostatnia aktualizacja wpisu: 2022-10-06
Podobnie jak w Polsce, obiad słoweński rozpoczyna się od zupy, zwykle rosołu z makaronem lub kluskami („kokosaja juha” lub „goveja jua z rezanci”). Na drugie danie podaje się mięso wieprzowe („svinjina”), cielęcinę („teletina”) albo wołowinę („govedina”). Tutejsze smakołyki to: „kranjska pojedina” (żeberka z kapustą), „żlikrofi z bakelco” (pyzy w jagnięcej potrawce) oraz „matevż z suhim mesom” (fasola z wędzonym mięsem). Najbardziej znaną słoweńską potrawą mięsną jest „kraski prsut”, czyli specjalnie wędzona i suszona szynka o dosyć słonym smaku, wytwarzana w okolicach Krasu, podawana z oliwkami i domowym serem. Natomiast wśród dań jarskich najpopularniejsze są pierogi z sera („struklji”), risotto z grzybami („gobova rizota”) i panierowany ser („ocvrti sir”). Słoweńcy chętnie jedzą „burek” (pochodzący z Turcji, a popularny w wielu krajach bałkańskich, Rumunii i na Węgrzech), czyli rodzaj ciasta francuskiego nadziewanego serem, mięsem lub jabłkami. Najbardziej znanymi słoweńskimi deserami są ciasta: „potica” (orzechowy zawijaniec, podobny do naszego makowca) oraz pochodząca z Prekmurja „gibanica”, czyli płatki ciasta francuskiego, nadziewane makiem, orzechami włoskimi, rodzynkami i serem (ewentualnie polane kremem).
Znów najsłynniejszym słoweńskim alkoholem są wina. Uprawa winorośli na tutejszych terenach ma długą i bogatą tradycję, sięgającą 2400 lat. Sztuka produkcji wina powróciła wraz z chrystianizacją Słowian i była doskonalona przez mnichów, zwłaszcza w regionie Podravje. Dzięki nim od XII wieku nastąpił ponowny rozwój uprawy winorośli. Przy szukaniu terenów pod nowe winnice wykorzystywano każdy skrawek wolnej ziemi (winogrona uprawiano na przykład na niewielkim wzgórzu Rożnik, które obecnie leży w centrum Lublany) albo karczowano lasy. Do dziś w języku słoweńskim „gorica” i „gorca”, słowa oryginalnie oznaczające zalesione wzgórze, są synonimami dla słowa „vinograd”, czyli winnica.
Należy wiedzieć, że w 1880 roku plaga owadów z gatunku filoksera winiec dotknęła słoweńskie uprawy winorośli, co doprowadziło do serii bankructw i znaczącego spadku produkcji. Obecnie w Słowenii wytwarza się średnio 900 tysięcy hektolitrów wina rocznie z około 17 tysięcy hektarów upraw w trzech regionach: „Podravje”, „Posavje”, „Primorje”. Dzielą się one na dziewięć mniejszych podregionów w zależności od warunków mikroklimatycznych i rodzaju gleby. Cała powierzchnia słoweńskich winnic jest w przybliżeniu tak duża jak winnice regionu Bordeaux. Słoweński związek hodowców i producentów win wyznacza ścisłe reguły – od typu winogron, które mogą być sadzone w danym regionie, do produkcji i oznaczania wina. Odmiany win przyjmują nazwy od rodzaju winogron, a markowe wina noszą nazwę regionu, w którym zostały wytworzone. Najlepsze roczniki przechowuje się w winotekach – do najbardziej znanych należą Vinoteka Bradesko w Lublanie oraz najstarsza winoteka znajdująca się w Mariborze w wieży wodnej („Vodni stolp”). Często etykiety na winach mają napisy tylko w języku słoweńskim; oto najważniejsze określenia produktów winiarskich: „zelo suho” – bardzo wytrawne; „suho” – wytrawne; „polsuho” – półwytrawne; „polsladko” – półsłodkie; „sladko” – słodkie. Najlepsze wina pochodzą z regionu Haloze na południe od Ptuja, warte uwagi jest też specyficzne czerwone wino Teran z Krasu, idealne do szynki z Krasu i oliwek. Dobre wina pochodzą również z winnic Istrii oraz z Doliny Vipavskiej. W Słowenii możemy ruszyć na jeden ze szklaków winnych („vinske ceste”). Oficjalnie wytyczono 22 takie trasy – każdy region uprawy wina ma własne – a wiele spośród nich jest zaznaczonych na mapach turystycznych. Osoby zainteresowane mogą sięgnąć po mapę „The Viticultural Map of Slovenia”, którą możemy nabyć w słoweńskich księgarniach. Warto także wziąć udział w jednej z licznych uroczystości poświęconych uprawie winorośli. Najsłynniejszym świętem wina jest odbywające się corocznie w Lublanie w pierwszym tygodniu czerwca Vino Fiar – jego tradycje sięgają 1811 roku. Uroczyście obchodzony jest też dzień św. Marcina (11 listopada), kiedy moszcz staje się winem.
Innym popularnym w Słowenii napojem alkoholowym, szczególnie u młodzieży jest piwo, które jednak raczej nie wyróżnia się oryginalnym smakiem. Tutejsze marki piwne to Union i Roler (produkowany przez browar w Lublanie), Zlatorog (warzony w browarze Lasko, na południe od Celje) oraz Gambrinus z Mariboru. Warto dodać, że słoweńskie trunki wysokoprocentowe to wódki destylowane z owoców: jabłek, wiśni i śliwek. Najbardziej znana jest Pleterska Hruska, produkowana przez mnichów z klasztoru Pleterje na rzece Krce w Dolenjskiej. Popularna jest również „zganje”, czyli mocna brandy.
