Czas czytania:7 Minuty, 31 Sekundy
Ostatnia aktualizacja wpisu: 2022-10-06
Antykoncepcja to nic innego jak zbiór metod lub środków kontrolujących płodność. Już w starożytnym Egipcie kobiety używały liści akacji i miodu, aby ograniczyć przedostanie się plemników do komórki jajowej. Pierwszą wynalezioną antykoncepcją w XX w. była prezerwatywa. Antykoncepcja może uniemożliwiać dojście plemnikom do komórki jajowej lub hamować owulacje. Oprócz tego niektóre metody antykoncepcji zmniejszają ryzyko zakażenia się chorobami przenoszonymi drogą płciową. Metody antykoncepcji dzieli się na naturalne oraz pozostałe – antykoncepcję hormonalną, metody mechaniczne, barierowe i chemiczne oraz sterylizację chirurgiczną.
Naturalne metody antykoncepcji
Istnieje wskaźnik Pearla, dzięki któremu określa się skuteczność danej metody antykoncepcyjnej. Im niższa wartość wskaźnika Pearla, tym wyższa skuteczność danej metody. Naturalne metody antykoncepcji polegają na wstrzemięźliwości seksualnej w okresie tak zwanych dni płodnych jest to okres od 9 do 18 dni w miesiącu. Metody naturalnej antykoncepcji nie są uznawane przez WHO- Światową Organizacje Zdrowia za antykoncepcję. Naturalne metody antykoncepcji rekomenduje się głównie kobietom, które: nie akceptują innych metod zapobiegania ciąży lub są wstanie zaakceptować ciąże, której te metody nie są w 100% wykluczyć. Wyróżnia się takie metody antykoncepcji naturalnej jak:
Komputerowa analiza pomiarów temperatury
Jest to najbardziej rzetelna metoda naturalnej antykoncepcji. Polega na wyznaczaniu okresu koncepcyjnego poprzez komputerową analizę pomiarów temperatury ciała i długości cykli. Urządzenie po zbadaniu od 2 do 3 cykli, dzięki algorytmom jest wstanie ustalić dni płodne kobiety. Metoda pod względem wskaźnika Pearla wynosi 0,6-0,7.
Metoda kalendarzowa Ogino-Knausa
Jest to metoda, która określa dni płodne w cyklu miesiączkowym kobiety zakładając, że jajeczkowanie występuje 12–16 dni przed miesiączką. Aby obliczyć pierwszy dzień płodny metodą kalendarzową Ogino-Knausa należy od najkrótszego cyklu odjąć 20. Natomiast, aby ustalić ostatni dzień płodny od najdłuższego cyklu należy odjąć 11. Metoda ta jest mało skuteczna. Wskaźnik Pearla tej metody wynosi 20-24.
Metoda obserwacji śluzu Billingsów
Metoda ta opiera się w głównej mierze na obserwacji śluzu wytwarzanego przez gruczoły szyjki macicy. Wzrost estrogenów w okresie przedowulacyjnym zmienia śluz. Staje się on obfity, przezroczysty, śliski i ciągliwy. Okres niepłodny występuję do momentu pojawienia się zmian w śluzie i 4 dni po ostatnim dniu obecności śluzu płodnego. Wskaźnik Pearla metody to od 1 do 12.
Metoda termiczna
Jest to metoda, która polega na codziennym mierzeniu temperatury ciała. Pomiaru można dokonywać z ust lub z pochwy. Podczas owulacji temperatura może się podnieść o 0,2-0,6 stopni. Należy więc współżyć w drugiej fazie cyklu jest to 4 dzień po stwierdzeniu podwyższenia temperatury, aż do miesiączki. Przeziębienia lub niektóre leki mogą mieć wpływ na temperaturę ciała. Wskaźnik Pearla tej metody to od 1-2.
Antykoncepcja hormonalna
Antykoncepcję hormonalną dzieli się na jednoskładnikową – gestagen oraz dwuskładnikową – estrogen i gestagen. Działanie gestagenu polega na hamowaniu owulacji oraz przemiany endometrium (jest to błona śluzowa, która wyściela jamę macicy). Wpływa również na śluz szyjkowy, staję się on bardziej gęsty przez co trudniej jest się przedostać plemnikom oraz hamuje perystaltykę jajowodów. Estrogen natomiast odpowiedzialny jest za stabilizacje endometrium, zapobieganiu dojrzewaniu pęcherzyków jajnikowych oraz potęguję działanie gestagenu.
Do antykoncepcji jednoskładnikowej zaliczają się:
Tabletki antykoncepcyjne (mini-pill)
Tabletki posiadają taki hormon jak gestagen. Stosuje się je codziennie o regularnej godzinie. Mogą być przyjmowane przez kobiety, które karmią piersią, u kobiet z migreną, palących, z nadciśnieniem i cukrzycą. Skutkami ubocznymi, które mogą występować, ale nie muszą są brak miesiączki oraz nieregularne krwawienie i jest to normalne nie ma się czego obawiać.
Implant podskórny
Jest to niewielki plastikowy pręcik o o długości 4 cm i szerokości 2 mm wszczepiany jest pod skórę wewnętrznej części ramienia. Jego działanie polega na stopniowym uwalnianiu progestragenu. Zakładany jest na okres od 3 do 5 lat. Jest to metoda skuteczna jednak należy brać pod uwagę, że żadna metoda nie daję 100% pewności. Jest wygodny w noszeniu i nie posiada wielu skutków ubocznych.
Zastrzyki antykoncepcyjne
Zastrzyki wykonuję się domięśniowo w pośladek lub ramię raz na 3 miesiące. Istnieje ryzyko nietolerancji zastrzyku niestety jego działania nie da się odwrócić przez 3 miesiące. Jest to łatwy sposób choć mało przyjemny antykoncepcji hormonalnej. Zaletą zastrzyków antykoncepcyjnych na pewno jest czas ich działania dzięki niemu nie musisz codziennie o tym pamiętać.
Do antykoncepcji dwuskładnikowej zaliczają się:
Tabletki antykoncepcyjne DTA
Są to tabletki hormonalne dwuskładnikowe składające się z estrogenu i gestagenu. Można je przyjmować na 2 sposoby 24+4 lub 21+7. Zazwyczaj te 4 lub 7 tabletek jest innego koloru. Przez 24 dni zażywania tabletek bierze się 4 lub 7 dni tabletki tak zwane “puste”. W trakcie lub po tych 4 lub 7 dniach występuje krwawienie. Tabletki należy przyjmować według zaleceń lekarza i producenta danych tabletek.
Plastry antykoncepcyjne
Plastry antykoncepcyjne stosuję się przez 21 dni. Można je przykleić w każdym miejscu na ciele oprócz piersi. Jest to bezpieczna metoda antykoncepcji. Na Polskim rynku nie ma wiele produktów tego typu. Po zużyciu 3 plastrów należy zrobić przerwę, która powinna trwać tydzień.
Krążki dopochwowe
Krążki umieszcza się w pochwie na 21 dni, przez tan okres uwalniane są hormony, które są wchłaniane przez jej nabłonek. Krążki mają 5cm średnicy i są elastyczne. Należy go włożyć pierwszego dnia cyklu, a następnie wyjąć po 21 dniach na tydzień. Podczas tego tygodnia powinno dojść do plamienia, może ono trwać nawet przy włożeniu kolejnego krążka. Jego aplikacja porównywana jest to aplikacji tampona. Metoda nie jest dla wszystkich, ponieważ nie dla wszystkich mogą być komfortowe, niektóre kobiety skarżą się na odczuwanie poruszanie się krążka w ciągu dnia co sprawia im dyskomfort.
Badania potrzebne do przepisania antykoncepcji hormonalnej
Na początku przeprowadzany jest wywiad przez ginekologa. Potrzebne również będą badania laboratoryjne i cytologia. Istotne mogą również okazać się morfologia, ocena funkcji wątroby i układu krzepnięcia. Przed wprowadzeniem antykoncepcji hormonalnej ważny jest również profil hormonalny, dzięki niemu można wykluczyć wszelkie nieprawidłowości lub ciążę. Pamiętaj, że badania należy wykonywać regularnie co jakiś czas nie tylko przed wprowadzeniem antykoncepcji. Warto badać sobie piersi oraz wykonywać cytologie. Kobiety niestety często to lekceważą, a jest to bardzo ważna kwestia.
Mechaniczne metody antykoncepcji
Mechaniczna metoda antykoncepcji polega na stworzeniu fizycznej bariery, która uniemożliwia drogę plemnikom do komórek jajowych. Zaletą mechanicznej antykoncepcji jest to, iż po jej odstawieniu nie ma problemu z natychmiastowym staraniem się o potomstwo. W żaden sposób te metody nie wpływają na organizm, ponieważ ich działanie jest zewnętrzne. Metody mechaniczne antykoncepcji zmniejszają ryzyko zakażenia się chorobami przenoszonymi drogą płciową. Do mechanicznych metod antykoncepcji zalicza się:
Prezerwatywy męskie
Prezerwatywy męskie należą do najpopularniejszej i najpowszechniejszej antykoncepcji. Są łatwo dostępne i najczęściej wybierane ze względu na brak wpływu na organizm tak jak w przypadku np. antykoncepcji hormonalnej. Ich działanie polega na nieprzedostaniu się ejakulatu po wytrysku do dróg rodnych kobiety. Metoda ta jest również skuteczna, tania oraz łatwa w obsłudze. Oprócz ochrony przed niepożądaną ciąża zmniejsza ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową. Rzadko wspomina się o tym, iż prezerwatywy posiadają rozmiary warto dobrać go pod siebie indywidualnie. Zbyt mała prezerwatywa może pęknąć a zbyt duża może się zsuwać. Na rynku jest wiele rodzajów prezerwatyw mogą różnić się: materiałem, z którego zostały wykonane, kształtem, kolorem, smakiem czy dodatkowymi właściwościami, np. nawilżane, rozgrzewające itp. Na pewno każdy jest w stanie spośród takiego wybory znaleźć coś dla siebie.
Prezerwatywy damskie
Jak sama nazwa wskazuje są to prezerwatywy przeznaczone dla kobiet wykonane są z poliuretanu są cienkie, luźne oraz przezroczyste. Jest to męski odpowiednik prezerwatyw. Nie jest zbyt powszechny i łatwo dostępny. Prezerwatywy damskie nie cieszą się zbyt wysoką popularnością również ze względów dyskomfortu. Metoda nie należy do najwygodniejszych. Są mniej skuteczną metodą od prezerwatyw męskich głównie ze względu na nieprawidłowe użytkowanie. Cena produktu także nie jest zachęcająca. Prezerwatywy damskie głównie zaleca się kobietom, które z powodów nie są chętne na stosowanie innych metod bardziej inwazyjnych lub gdy ich partner posiada opór do prezerwatyw męskich. Prezerwatywy damskie zaleca się również kobietom, które zmagają się z problem suchości pochwy. Do zalet tej metody należy brak ingerencji w gospodarkę hormonalną organizmu i w układ krzepnięcia. Tak jak w przypadku prezerwatyw męskich zmniejszają ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową.
Diafragma
To okrągła kopułka wykonana z miękkiego, cienkiego silikonu. Diafragmę zakłada się nie wcześniej niż 6 godzin przed stosunkiem i przed upływem 6 godzin od stosunku nie powinno się jej usuwać. Produkt jest wielorazowego użytku. Zakrywa szyjkę macicy, co odcina drogę plemnikom i uniemożliwia zapłodnienie komórki jajowej. Skuteczność jest dość wysoka, jednakże wiele zależy od staranności i dokładności jej zastosowania.
Antykoncepcja długoterminowa
To metoda zapobiegania ciąży, która opiera się na jednorazowym wszczepieniu implantu czy założeniu wkładki domacicznej. Pozwala to współżyć przez dłuższy czas bez ryzyka zapłodnienia. Do takich metod zaliczają się: implanty, o których wyżej jest wspomniane oraz
Wkładka domaciczna
Wkładka kształtem przypomina literę “T” i ma ona przyczepiony cienki drucik lub sznureczek, który po włożeniu wkładki znajduje się na wysokości szyjki macicy. Wyróżnia się trzy rodzaje spiral:
- Hormonalną – posiada zbiorniczek z progestagenem, który stopniowo uwalniany jest do organizmu. Jest to najskuteczniejszy rodzaj tej metody. Można stosować ją w trakcie karmienia piersią, ale po 6 tygodniach połogu.
- Miedzianą – miedź ma właściwości plemnikobójcze
- Obojętną – najmniej skuteczny rodzaj, wykonany z materiału obojętnego dla organizmu zazwyczaj jest to polichlorek winylu.
Skuteczność antykoncepcji
Żadna z wyżej wymienionych metod nie da 100% pewności na zapobiegnięcie niepożądanej ciąży. Jedyną metodą, która jest skuteczna w 100% jest abstynencja seksualna.
